فولاد ایران زیر فشار هزینه‌های آب؛ هشدار درباره تهدیدی که دیده نمی‌شود
کیوان جعفری طهرانی، کارشناس بازارهای بین‌المللی فولاد، در گفت‌وگو با ایکنا با اشاره به طرح انتقال آب از جنوب کشور گفت این روش لزوماً به کاهش مصرف آب صنایع فولادی منجر نمی‌شود و تنها کمبود فعلی واحدها را جبران می‌کند. او با تأکید بر اینکه طبق استانداردهای بین‌المللی، قیمت هر مترمکعب آب صنعتی باید در حدود یک دلار باشد، افزود: با نرخ فعلی ارز، این رقم معادل ۱۱۰ تا ۱۱۵ هزار تومان است و بنابراین قیمت آب مورد استفاده صنایع در ایران نباید از این حدود فراتر رود.
او با طرح پرسشی درباره هزینه واقعی انتقال آب به واحدهای فولادی تأکید کرد: هرچه مسیر انتقال طولانی‌تر باشد، قیمت تمام‌شده افزایش می‌یابد و این مسئله می‌تواند پروژه‌هایی مانند انتقال آب به سنگان را با چالش جدی مواجه کند. جعفری طهرانی گفت با توجه به فاصله زیاد برخی نواحی، قیمت نهایی آب احتمالاً بالا خواهد بود و همین موضوع صنایع را ناگزیر به صرفه‌جویی واقعی می‌کند.
این کارشناس در ادامه به فاصله قابل‌توجه زنجیره معدنکاری ایران با الزامات فولاد سبز اشاره کرد و گفت: برای اینکه یک زنجیره فولاد «سبز» تعریف شود، باید تمام مراحل آن دارای استانداردهای محیط‌زیستی و قابل ردیابی باشد؛ در حالی که فعالیت معدنکاری در ایران همچنان با ماشین‌آلات سوخت فسیلی انجام می‌شود و ورود ماشین‌های برقی هنوز محقق نشده است.
او در بخش فولادسازی از آغاز حرکت‌های مؤثر برای کاهش آلودگی یاد کرد و افزود: توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر، به‌ویژه احداث نیروگاه‌های خورشیدی توسط فولاد مبارکه و سایر شرکت‌های بزرگ، اقدامی ضروری در مسیر سبز شدن صنعت است. جعفری طهرانی روند کشورهای حاشیه خلیج فارس—عمان، امارات و عربستان—را مثال زد که با سرمایه‌گذاری گسترده در انرژی خورشیدی، با سرعت در مسیر تولید فولاد سبز حرکت می‌کنند.
جعفری طهرانی با تأکید دوباره بر نقش هزینه‌ها گفت: اساس ماجرا به قیمت تمام‌شده بازمی‌گردد و باید به‌صورت شفاف اعلام شود که هر مترمکعب آب انتقالی با چه قیمتی به صنایع تحویل می‌شود. به گفته او، اگر هزینه انتقال بالاتر از نرخ استاندارد جهانی باشد، فولاد ایران توان رقابت در بازارهای جهانی را از دست خواهد داد.
او خاطرنشان کرد که بسیاری از فولادهای ساده صادراتی ایران به دلیل قیمت تمام‌شده بالا امکان رقابت ندارند و با نرخی کمتر از ارزش واقعی عرضه می‌شوند. این وضعیت، به‌گفته او، ناشی از ساختار هزینه‌ای صنعت فولاد است؛ از جمله نیروی انسانی مازاد در واحدهای قدیمی، هزینه مواد اولیه و هزینه انرژی شامل برق، گاز و آب.
جعفری طهرانی تصریح کرد: پروژه انتقال آب تنها زمانی توجیه اقتصادی دارد که قیمت نهایی آب از نرخ استاندارد جهانی—حدود یک دلار برای هر مترمکعب—فراتر نرود و حتی بهتر است پایین‌تر از این نرخ تعیین شود.
سه طرح بزرگ انتقال آب خلیج فارس، دریای عمان و خزر اکنون با هدف تأمین نیاز صنایع معدنی و فولادی در دست اجرا یا بهره‌برداری است. مرحله نخست خط انتقال آب خلیج فارس تا گل‌گهر، چادرملو و سرچشمه عملیاتی شده و مراحل بعدی تا سنگان ادامه دارد. هزینه واقعی آب شیرین‌شده و انتقال‌یافته بسته به مسیر، ارتفاع پمپاژ و هزینه انرژی می‌تواند چند برابر آب صنعتی متعارف در جهان باشد.
برآوردهای کارشناسی نشان می‌دهد صنایع فولادی مستقر در فلات مرکزی در صورت وابستگی کامل به آب انتقالی، با افزایش قابل توجه قیمت تمام‌شده مواجه خواهند شد و این موضوع قدرت رقابتی آنها در بازارهای صادراتی را محدود می‌کند. برخی فولادسازان به‌ویژه در شرق کشور، با وجود پیشرفت طرح انتقال آب، هم‌زمان به سمت احداث واحدهای بازیافت پساب شهری برای کاهش هزینه‌ها و افزایش پایداری مصرف آب حرکت کرده‌اند.
